Οι πρώτες προσπάθειες να αξιοποιηθούν τα υλικά που άφηναν οι πρόσφυγες στις παραλίες των νησιών όταν έφταναν από την Τουρκία - σωσίβια και οι βάρκες- ήταν πέρυσι, από κάποιους ανθρώπους στη Λέσβο.
Με το πλαστικό από τις βάρκες -όσες τουλάχιστον γλίτωναν από διάφορους μαυραγορίτες που τις άρπαζαν και τις μεταπουλούσαν -φτιάχτηκαν σκηνές, τις οποίες ακόμη και σήμερα μπορεί να δει κανείς σε κάποια σημεία του νησιού. Κάποιοι εθελοντές επίσης, σκέφτηκαν από αυτά τα υλικά να φτιάξουν σακίδια για τους πρόσφυγες, για να τα χρησιμοποιήσουν στο ταξίδι τους στην Ευρώπη.
Μεταξύ αυτών των εθελοντών ήταν και ο Τζέι με την Ειρήνη, δύο νέοι επιστήμονες που άφησαν τις δουλειές τους στην Αγγλία και σκέφτηκαν ότι αφού θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν αυτά τα απόβλητα, γιατί να μην μπορούν να αξιοποιηθούν και σε μεγάλη κλίμακα ώστε να δημιουργήσουν, εισόδημα, θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα να απαλλαγούν και τα νησιά από χιλιάδες τόνους πλαστικού και μη βιοδιασπώμενων σκουπιδιών.
Έτσι γεννήθηκε η Odyssea μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία, που θα πάρει όλα αυτά τα υλικά και θα τα μεταποιήσει φτιάχνοντας, τσάντες, θήκες για κινητά, κλειδιά και τάμπλετ, μπρελόκ, θα διακοσμήσει μπλουζάκια και πολλά ακόμη προϊόντα.
Πριν μερικές ημέρες βρεθήκαμε στο χώρο της Odyssea κάπου στο κέντρο της Αθήνας, όπου ο Τζέι και η Ειρήνη με τη βοήθεια φίλων τους, οργάνωσαν ένα εργαστήριο μεταποίησης σωσιβίων, ανοιχτό για όποιον ήθελε να το παρακολουθήσει και να δοκιμάσει τις ικανότητές του.
"Τα βασικά προϊόντα είναι δύο κατηγοριών" λέει στο CNN Greece η Ειρήνη Ψηφίδη περιβαλλοντολόγος και εκ των εμπνευστών του προγράμματος.
"Η μία κατηγορία αφορά την αγορά και η άλλη τη δωρεά προς τους πρόσφυγές και τις ευπαθείς ομάδες. Τα προϊόντα στην αγορά είναι τα μπλουζάκια, τα notebooks, το βραχιολάκι, η θήκη για τα κλειδιά, μια τσάντα και αυτό είναι η αρχική σειρά από πράγματα. Αργότερα θα βγουν και άλλα.
Από την άλλη πλευρά, για τους πρόσφυγες έχουμε φτιάξει κάποια στρώματα και τσάντες για τον ώμο, κυρίως για τη Λέσβο, όταν υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι προκειμένου να την έχουν μαζί τους στο ταξίδι που έκαναν όταν διέσχιζαν την Ελλάδα και την Ευρώπη."
Η ομάδα της Odyssea έχει έρθει σε επαφή με τους Δήμους της Λέσβου και της Χίου για την προμήθεια όλων αυτών των αποβλήτων, αλλά και με φορείς από το υπουργείο περιβάλλοντος και πανεπιστήμια, με σκοπό να δημιουργηθεί μια μονάδα παραγωγής στη Λέσβο και στόχος είναι ένα μέρος από το εισόδημα που θα προκύψει, να επιστρέψει στα νησιά με την μορφή μιας κινητής ιατρικής μονάδας
"Πολλοί δεν γνωρίζουν το μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα των σωσιβίων" μας λέει ο Τζέι Μέξης, συνιδρυτής της Odyssea. Αυτή τη στιγμή στη Λέσβο βρίσκονται πάνω από 700.000 σωσίβια, σε τέσσερις χωματερές. Το ίδιο και στη Χίο και σε άλλα νησιά, τα οποία δεν μπορούν να θαφτούν ούτε να καούν. Δηλαδή είναι τοξικά, μη βιοδιασπώμενα και αποτελούν μια περιβαλλοντική βόμβα η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Εμείς γυρίσαμε στην Ελλάδα με ένα όραμα. Να μετατρέψουμε το πρόβλημα σε λύση και να το κάνουμε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης για τους νέους που αυτή της στιγμή είναι μέσα στην ανεργία, με πολλές ικανότητες, αλλά δεν βρίσκουν τρόπο και διέξοδο να τις εκμεταλλευτούν."
Ο Τζέι και η Ειρήνη έχουν προχωρήσει ήδη στο σχεδιασμό των προϊόντων και σύντομα θα ξεκινήσουν τις πωλήσεις, ενώ μέσα στο Μάιο θα είναι έτοιμη και η ιστοσελίδα τους. Παράλληλα έχουν γίνει οι απαραίτητες επαφές με το εξωτερικό ώστε να ξεκινήσουν και εκεί οι πωλήσεις. Το εγχείρημα μέχρι στιγμής έχει χρηματοδοτηθεί από τους ίδιους τους εμπνευστές του και έχει στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό με εθελοντική εργασία, καθώς βρήκε μεγάλη ανταπόκριση.
"Είναι πολύ ζεστός ο κόσμος με το εγχείρημα," μας λέει η Ειρήνη Ψηφίδη.
"Τους αρέσει και οι πρόσφυγες που μένουν γύρω στη γειτονιά, είτε στα διάφορα camps στην Αθήνα, έρχονται γιατί έχουν πολύ χρόνο και θέλουν να το αξιοποιήσουν δημιουργικά. Οι φίλοι μας έχουν αγκαλιάσει το εγχείρημα και πάρα πολλοί εθελοντές έχουν έρθει και από το εξωτερικό και από εδώ και βοηθάνε. Ότι έχει γίνει μέχρι στιγμής, από το βάψιμο μέχρι την ιστοσελίδα, τα πάντα έχουν γίνει με εθελοντισμό.
Ελάχιστα πράγματα έχουν πληρωθεί και αυτό αποδεικνύει το πόσο ο κόσμος αγαπάει αυτό που κάνουμε".
Για τα δύο νέα παιδιά, η μεταποίηση όλου αυτού του άχρηστου υλικού δεν έχει μόνο χρηματικό αντίκρισμα. Και οι δύο τους βρέθηκαν κοντά στους πρόσφυγες στη Λέσβο με την κοινωνική κουζίνα και έχουν προσφέρει στο παρελθόν εθελοντική εργασία σε καταυλισμούς προσφύγων. Για τον Τζέι και την Ειρήνη, η Odyssea μέσα από τη διοργάνωση εργαστηρίων μεταποιήσεις όλων αυτών των αποβλήτων, μπορεί να γίνει χώρος κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσης των προσφύγων στην κοινωνία, μέσα από τη δημιουργική απασχόληση.
"Τώρα στην Ελλάδα έχουν παγιδευτεί χιλιάδες άνθρωποι" λέει ο Τζέι. Η καθημερινότητά τους είναι πολύ δύσκολη, γιατί θέλουν να δουλέψουν, θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις δημιουργικές τους ικανότητες, και δεν μπορούν. Τα εργαστήρια που κάνουμε είναι μια προσπάθεια να μπορέσουν και οι πρόσφυγες να συνεισφέρουν με τη δημιουργικότητά τους με τις ικανότητές τους. Να φύγουν από την απομόνωση. Γιατί είτε είσαι Έλληνας άστεγος, είτε είσαι πρόσφυγας, η απομόνωση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Όλοι μαζί μπορούμε να δημιουργήσουμε κάποιες λύσεις ώστε και το πρόβλημα των σωσιβίων να λύσουμε, αλλά και το κοινωνικό πρόβλημα της αδράνειας που αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι."