Είναι νέα, όμορφη και έχει το χάρισμα να εμπνέει τα πλήθη. Η 24χρονη Καμίλα Βαγιέχο αναδείχθηκε ντε φάκτο η φιγούρα του πιο δυναμικού και μαζικότερου κινήματος που γνώρισε η Χιλή από την δικτατορία του Πινοτσέτ. Δηλώνει κομουνίστρια έχει ίνδαλμα τον Σαλβαδορ Αλιέντε και διατέλεσε πρόεδρος της Ομοσπονδίας φοιτητικών συλλόγων της Χιλής. Για περισσότερο από ένα χρόνο χιλιάδες φοιτητές βγαίνουν στους δρόμους του Σαντιάγκο και άλλων πόλεων ζητώντας δημόσια δωρεάν παιδεία. Η Χιλή έχει την ακριβότερη πανεπιστημιακή εκπαίδευση την κόσμο ενώ ούτε η μέση εκπαίδευση είναι δωρεάν για όλους τους μαθητές, κάτι που αποτελεί κληρονομία του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου που ακολούθησε ο Πινοτσέτ. Η Βαγιέχο έγινε η "Μαριάν" του κινήματος. Κατάφερε να το φέρει στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς τύπου αλλά κυρίως με τη συμβολή της να το συνδέσει με την κοινωνία, τους εργαζόμενους, τα σωματεία και να μετατρέψει έναν αγώνα με εκπαιδευτικά αιτήματα σε ένα πολιτικό αγώνα που ζητά ανατροπή των φιλελεύθερων πολιτικών.
- Πριν από δύο χρόνια, οι εικόνες της διάσωσης των 33 μεταλλωρύχων στο ορυχείο του Σαν Χοσέ της Χιλής έκανε το γύρο του κόσμου. Η κυβέρνηση το Σεμπαστιάν Πινιέρα το εκμεταλλεύτηκε πολιτικά και η εικόνα που βγήκε προς τα έξω ήταν η εικόνα μιας χώρας ενωμένης, σύγχρονης, τεχνολογικά εξελιγμένης. Μια χώρα μοντέλο για τη Λατινική Αμερική. Οι εικόνες αυτές έχουν αντικατασταθεί τον τελευταίο χρόνο από εικόνες βίας που θυμίζουν εποχές Πινοτσέτ και υπάρχει μια καθολική αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος στη βάση του. Μέχρι που μπορεί να φτάσει το νεολαιίστικο κίνημα στη Χιλή;
Το νεολαιίστικο κίνημα έχει πάψει πια να προβάλει το πλαίσιο διεκδικήσεων, ενός μόνο κομματιού της κοινωνίας. Ενσωματώνει ένα μεγάλο αριθμό κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων που βλέπουν στο αίτημα για μια καλύτερη, δημόσια και δωρεάν παιδεία, τη λύση σε μία σειρά προβλημάτων που κάνουν τη Χιλή μια χώρα ανισοτήτων και διακρίσεων.
Μπροστά σε αυτό το αίτημα η χώρα έχει μπει στη δίνη μιας πολιτικής και κοινωνικής κρίσης. Αν και αυτοί που υπερασπίζονται το παρόν σύστημα είναι μειοψηφία, αυτοί που θέλουν την αλλαγή δεν καταφέρνουν να βρουν μια πολιτική διέξοδο. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, η Χιλιανή νεολαία γίνεται παράγοντας ενότητας της κοινωνίας και συγκρούεται με την ανισότητα και το έλλειμμα δημοκρατίας που κυριαρχεί στη χώρα από το πραξικόπημα του Πινοτσέτ μέχρι σήμερα.
- Τι είναι αυτό που έχει κερδίσει μέχρι τώρα το φοιτητικό κίνημα στη Χιλή και ποιοί είναι οι στόχοι του. Πόσεςσχολέςκαιπόσασχολείαβρίσκονταιακόμηυπόκατάληψη?
Το φοιτητικό κίνημα συγκρούεται με μια αντιδραστική κυβέρνηση και με ένα σύστημα θεσμών που επιτρέπει σε μια μειοψηφία να κυβερνά σαν να ήταν πλειοψηφία. Πάνω σε αυτή τη βάση δεν υπήρξε καμία δομική αλλαγή αλλά μικρές πολιτικές αποφάσεις που δεν θίγουν την αγοραία λογική με την οποία λειτουργεί το σύστημα της παιδείας μας
Το φοιτητικό κίνημα έχει καταλάβει ποιά είναι η κατάσταση. Δεν ήταν εύκολη η μέχρι τώρα πορεία αλλά μπορώ να σας πω ανεξάρτητα από τους συντεχνιακούς στόχους που το κίνημά μας πρέπει να κυνηγήσει και να πετύχει, θα πρέπει να συντονιστεί με ευρύτερους κοινωνικούς αγώνες που θα επιτρέψουν στη χώρα μας να αποκτήσει πιο δημοκρατικό σύνταγμα. Αυτή τη στιγμή δεν έχει πλέον πολλές σχολές υπό κατάληψη. Ο αγώνας έχει περάσει σε νέα φάση με νέους τρόπους δράσης.
- Υπάρχουν καταγγελίες για υπερβολική βία από την πλευρά της αστυνομίας. Μέχρι και σεξουαλική κακοποίηση. Πες μου για τις πρακτικές τις αστυνομίας που από όσα ακούμε δεν απέχουν και πολύ από τις πρακτικές της ελληνικής αστυνομίας κατά διαδηλωτών και δημοσιογράφων.
Όσο εντείνεται η κοινωνική σύγκρουση τόσο εντείνεται η βία ενάντια στους πολίτες. Πλέον δεν μιλάμε για μεμονωμένα περιστατικά. Η καταστολή, οι παράνομες συλλήψεις και η κακοποίηση, είναι δεδομένες κάθε φορά που υπάρχει φοιτητική διαδήλωση.
Σε αυτό η αστυνομία έχει ευθύνες αλλά οι ευθύνες πρώτον απ όλους βαρύνουν τον πρόεδρο Σεμπαστιάν Πινιέρα και την κυβέρνηση του. Παρά τα δίκαια αιτήματά μας και παρά το γεγονός ότι τα μέσα υπάρχουν, δεν παίρνει την πρωτοβουλία να τα ικανοποιήσει λόγο της ιδεοληψίας που έχουν κύκλοι της δεξιάς και που είναι αντίθετοι στο να δώσουν περισσότερα κοινωνικά δικαιώματα στους πολίτες
- Δώσε μου μια εικόνα για το πως τα μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν τον αγώνα σας;
Στη Χιλή οι εφημερίδες και η τηλεόραση ελέγχονται από ένα συντηρητικό ολιγοπώλιο όπου κυριαρχούν δύο όμιλοι. Τα μέσα δουλεύουν για να υποβαθμίζουν τις προτάσεις του κινήματος για την εκπαίδευση. Αν κάποιος διαβάσει τα κύρια άρθρα μεγάλων εφημερίδων θα δει ότι καθημερινά εκφράζουν την ανησυχία τους ότι η χώρα θα χάσει την ανταγωνιστικότητα της και υπαινίσσονται ότι θα φύγουν οι ξένες επενδύσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα επιχειρημάτων κατασκευασμένων για να προκαλέσουν φόβο και να καταπνίξουν τις κινητοποιήσεις της κοινωνίας.
- Θα ήθελα να σε ρωτήσω για την οικονομία. Στην Χιλή εφαρμόστηκε ένα φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο από τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Είναι δυνατό να ανατραπεί αυτό το μοντέλο όπως έγινε σε άλλες χώρες τη Νοτίου Αμερικής;
Η Χιλή ως χώρα έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά. Πλήρως απελευθερωμένη οικονομία και μια "αυταρχική δημοκρατία". Αυτά λοιπόν είναι τα εργαλεία των αγορών με τα οποία επιτίθενται στα κοινωνικά δικαιώματα. Από την δικτατορία και μετά η "ανάπτυξη" έχει σφυρηλατηθεί με αυτά τα δύο εργαλεία τα οποία έχουν προκαλέσει τεράστιες ανισότητες και υπερσσυσώρευση κεφαλαίου. Δεν είναι εύκολο να ανατρέψεις αυτό το μοντέλο αλλά σίγουρα στη Χιλή όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου έχει αρχίσει να εντείνεται η αμφισβήτηση του. Σήμερα είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι "το τέλος της ιστορίας" ήταν ένα εσφαλμένο συμπέρασμα καθώς από παντού ασκούνται πιέσεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που δεν θα αφήνει τα πάντα στα χέρια των αγορών.
-Γνωρίζεις ποιά είναι η κατάσταση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη γενικότερα; Η πολιτική που προσπαθεί να εφαρμόσει το ΔΝΤ και η ΕΕ έχει οδηγήσει την Ελλάδα σε μία κατάσταση που μοιάζει λίγο με αυτή της Αργεντινής λίγο πριν τη χρεοκοπία. Τι θα συμβούλευες την ελληνική νεολαία να κάνει;
Γνωρίζουμε για την Ελλάδα όσα μεταδίδουν τα μέσα και προκαλεί θλίψη πως η απληστία κάποιων λίγων βύθισε μία ολόκληρη χώρα στην κρίση. Αυτό που βλέπουμε είναι έναν λαό που κινητοποιείται, έτοιμο να παλέψει για τα δικαιώματά του. Δεν θέλω να δώσω καμία συμβουλή, δεν θεωρώ τον εαυτό μου ειδικό. Άλλωστε η Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα για τους κοινωνικούς αγώνες. Μακάρι με την ανταλλαγή εμπειριών στις διαφορετικές κρίσεις που περνάμε σαν χώρες να μπορέσουμε να κατακτήσουμε κοινωνικά δικαιώματα και μια πραγματική δημοκρατία.
-. Πιστεύεις ότι μπορεί να υπάρξει ένας καπιταλισμός πιο ανθρώπινος; Μια σύγκρουση μπορεί να μην είναι βίαιη; Πιστεύεις ότι ο κόσμος της αριστεράς είναι έτοιμος -πάνω απ όλα ψυχολογικά- να αντιμετωπίσει αυτή την ιστορική πρόκληση;
Αυτές οι ερωτήσεις είναι δύσκολο να απαντηθούν. Πιστεύω ότι η παρούσα οικονομική κρίση είναι πολύ πιο βαθειά σε σχέση με αυτό που παρουσιάζουν τα μέσα ενημέρωσης και έχει τη βάση της στη φιλοδοξία μιας ολιγαρχίας η οποία έχει προκαλέσει τη φτώχεια εκατομμυρίων ανθρώπων.
Για το αν η λύση θα είναι ειρηνική αυτό δεν εξαρτάτε από τους λαούς. Οι λαοί πάντα επιδιώκουν την ειρήνη και τη δημοκρατία, Το πρόβλημα προκύπτει όταν οι ισχυροί προσπαθούν να υπερασπιστούν τα συμφέροντα τους χρησιμοποιώντας βία. Αυτή είναι η στιγμή που τα κινήματα έρχονται αντιμέτωπα με το δίλλημα να αναλάβουν ή όχι την ευθύνη των αποφάσεων για σύγκρουση. Τέλος είμαι πεπεισμένη ότι η αριστερά είναι έτοιμη τώρα πλέον να προτείνει μία νέα παγκόσμια τάξη, δημοκρατική με αλληλεγγύη που θα βάλει ως προτεραιότητα την εξέλιξη του ανθρώπου σε αρμονία με το φυσικό του περιβάλλον. Η Λατινική Αμερική και οι προοδευτικές κυβερνήσεις της είναι η απόδειξη. Ζούμε σε μια ιστορική περίοδο όπου μετά από πολλά όνειρα που κάναμε ήττες και ουτοπίες μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ένας άλλος κόσμος εξακολουθεί να είναι δυνατός και εξαρτάτε από εμάς.
Δημοσιεύθηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ, 6-12-2012