H Φινλανδία είναι μια χώρα πρωτοπόρος στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πολύ συχνά ακούμε για τα εκπαιδευτικά προγράμματα που ακολουθεί. Είναι όμως πρωτοπόρος και στην ψηφιακή τεχνολογία και η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα πεδίο στο οποίο διαπρέπει. Από την Φινλανδία ξεκίνησε το Elements of AI, μία παγκόσμια, διαδικτυακή τάξη για την εκμάθηση και την εξοικείωση των πολιτών κάθε ηλικίας με τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Η ιδέα είναι απλή: Σε μερικά χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι κομμάτι της καθημερινότητας μας και καλό θα ήταν από τώρα να προσαρμοζόμαστε. Το Elements of AI είναι ένα ανοιχτό μάθημα του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι που αποτελείται από πολλές ενότητες διαφορετικών επιπέδων. Μπορεί να το παρακολουθήσει από την αρχή ο οποιοσδήποτε, ακόμη και αν δεν έχει καμία γνώση του αντικειμένου και σταδιακά αρχίζει να μαθαίνει και να αποκτά δεξιότητες που δεν επικεντρώνονται μόνο στην τεχνολογία αλλά και στο πώς αυτή η τεχνολογία επιδρά στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Πάνω από 200.000 άτομα στη Φινλανδία έχουν εγγραφεί και περίπου ένας στους 10 έχει ήδη πιστοποιηθεί, ολοκληρώνοντας τον κύκλο μαθημάτων και εργασιών. Παρόμοια προγράμματα τρέχουν και σε άλλα πανεπιστήμια όπως στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και στο Stanford.
Το Elements of AI είναι διαθέσιμο και στα ελληνικά, όπως και σε πολλές άλλες γλώσσες και τουλάχιστον 700.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο το παρακολουθούν.
Το Elements of AI αποτελεί κοινή προσπάθεια του πανεπιστημίου Allto, του πανεπιστημίου του Ελσίνκι και του Τεχνολογικού Κέντρου Ερευνών της Φινλανδίας και εκ των επικεφαλής είναι ο καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, κ. Τιμού Ρόος. Ο κ. Ρόος είναι επίσης επικεφαλής του προγράμματος Εκπαίδευσης στην τεχνητή νοημοσύνη στο Φιλανδικό Κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης, μεταξύ άλλων.
Ο κ. Ρόος μίλησε στο Data Project του CNN Greece για το Elements of AI και για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη:
Τι είναι το Elements of AI και ποιοι ο στόχοι του;
Το Φινλανδικό Κέντρο για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα ερευνητικό κέντρο που αποτελεί κοινή προσπάθεια του πανεπιστημίου Allto, του πανεπιστημίου του Ελσίνκι και του Τεχνολογικού Κέντρου Ερευνών της Φινλανδίας. Δουλειά μας είναι να υποστηρίζουμε και να συντονίζουμε διαφορετικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και να φιλοξενούμε ψηφιακά, τα πανεπιστήμια. Δραστηριότητες όπως πανεπιστημιακά προγράμματα, εκπαίδευση στελεχών επιχειρήσεων έως και εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού για την τεχνητή νοημοσύνη
Πώς επηρεάζει σήμερα και πώς θα επηρεάσει στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη τη διαδικασία της εκπαίδευσης και τελικά της μάθησης;
Το Elements of ΑΙ είναι δύο πράγματα. Στον πυρήνα του είναι μια σειρά από μεγάλα, ανοιχτής πρόσβασης, online μαθήματα, σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προσβάσιμα από τον οποιονδήποτε, χωρίς προηγούμενες τεχνολογικές γνώσεις ή γνώσεις προγραμματισμού ή τεχνητής νοημοσύνης. To πρώτο μέρος των μαθημάτων λέγεται “Elements of AI: Introduction to AI” και έχει περίπου 660.000 εγγεγραμμένους χρήστες σε περισσότερες από 170 χώρες σε όλο τον κόσμο. Είναι μεταφρασμένο και το αποτέλεσμα είναι μία συνεργασίας του Φινλανδικού Κέντρου για την Τεχνητή Νοημοσύνη και της φινλανδικής εταιρίας Reaktor. Σκοπό έχει να φέρει σε επαφή όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο από την Φινλανδία και όλο τον πλανήτη με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Δουλεύουμε με δεκάδες συνεργάτες παγκοσμίως για να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο και να τον παρακινήσουμε να μάθει τουλάχιστον τα βασικά, πάνω σε αυτές τις τεχνολογίες.
Έχουμε δύο βασικούς στόχους. Ο ένας είναι να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους για να επωφεληθούν από τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ως χρήστες, αλλά και να συνεισφέρουν σε αυτές τις εφαρμογές. Θέλουμε να βοηθήσουμε τους πάντες να συμμετάσχουν στην κοινότητα αυτή, ώστε τελικά να είμαστε σε θέση να προωθήσουμε και να δημιουργήσουμε μια πιο διαφορετική και περιεκτική κοινότητα.
Ο άλλος στόχος είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να είναι καλύτερα εξοπλισμένοι με γνώση, για να γίνουν «πολίτες» σε έναν κόσμο στον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη είναι στην καθημερινότητα μας. Αυτό σημαίνει να βοηθήσουμε στη διαμόρφωση μιας ενημερωμένης άποψης για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις, για να μπορούμε να βλέπουμε τη συνάφεια της τεχνητής νοημοσύνης με διαφορετικά περιβάλλοντα.
Δεν λέμε στους ανθρώπους ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι καλή ή κακή. Προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε να δουν την πραγματικότητα και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αυτές τις μέρες που διαμορφώνεται ο κανονισμός στην Ευρώπη για την τεχνητή νοημοσύνη. Είναι αδύνατο να κάνουμε μια καλή δημόσια συζήτηση σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρύθμισή της, αν οι άνθρωποι δεν έχουν τις βασικές γνώσεις. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο, οι δύο στόχοι της πρωτοβουλίας είναι: α) επιτάχυνση της ανάπτυξης και υιοθέτησης της τεχνολογίας και β) ο μελλοντικός κανονισμός τεχνητής νοημοσύνης να βασίζεται στην ευρύτερη δυνατή δημόσια συζήτηση με βάση τα γεγονότα.
Πώς επηρεάζει σήμερα και πώς θα επηρεάσει στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη τη διαδικασία της εκπαίδευσης και τελικά της μάθησης;
Μέχρι σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη είχε σχετικά μικρό αποτύπωμα στη μάθηση. Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει επειδή η μάθηση είναι μια βασικά ανθρώπινη, υποκειμενική και κοινωνική δραστηριότητα που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αυτοματοποιηθεί. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες σε συγκεκριμένες διαδικασίες μάθησης -όπως η εκμάθηση γλωσσών- που χαρακτηρίζονται από επανάληψη. Πιστεύω ότι ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στη μάθηση και στο έργο των εκπαιδευτικών θα περιοριστεί σε στενές πτυχές της μάθησης, αλλά ότι εντός αυτών των ορίων, θα έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα.
Για τη νέα γενιά η εκπαίδευση με τεχνητή νοημοσύνη αλλά και η εκπαίδευση στην τεχνητή νοημοσύνη σε λίγα χρόνια θα είναι κάτι δεδομένο και αναγκαίο. Τι θα γίνει όμως με τις μεγαλύτερες γενιές ανθρώπων; Βλέπετε να δημιουργείται ένα γνωσιακό χάσμα το οποίο μπορεί να έχει κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις; Αν ναι, πώς θα μπορούσε να γεφυρωθεί;
Σημαντική ερώτηση. Οι άνθρωποι που δεν είναι πλέον στο σχολείο ή δεν σπουδάζουν, δεν πρέπει να μείνουν πίσω. Το κενό γνώσης είναι ένα σοβαρό ζήτημα και έχουμε εργαστεί σκληρά για να προσεγγίσουμε άτομα που δεν είναι οι τυπικοί χρήστες διαδικτυακών μαθημάτων, ειδικά μαθημάτων που είναι προσανατολισμένα στην τεχνολογία. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά νομίζω ότι είναι απολύτως θεμελιώδες, από την άποψη της ισότητας. Είναι υπέροχο να βλέπουμε πόσο σοβαρά τα πανεπιστήμια και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα αγκαλιάζουν τη δια βίου εκπαίδευση, τουλάχιστον στη Φινλανδία. Θα είναι μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε την εκπαίδευση.
Πόσο κινδυνεύει η ιδιωτική μας ζωή και κάποια ίσως ευαίσθητα προσωπικά μας δεδομένα από την ολοένα και περισσότερη χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας; Ή μήπως στο μέλλον η έννοια της ιδιωτικής ζωής θα έχει και αυτή διαφορετικό νόημα;
Δεν ξέρω αν η ιδιωτικότητα θα έχει απαραίτητα διαφορετικό νόημα, αλλά σίγουρα θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στην προστασία του απορρήτου μας. Ο GDPR και η επικείμενη νομοθεσία της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες καθορίζουν το πλαίσιο. Προσωπικά, ήμουν πολύ χαρούμενος για αυτές τις εξελίξεις και ελπίζω να δω, για παράδειγμα, το μοντέλο MyData που μας βοηθά να ελέγξουμε τα προσωπικά μας δεδομένα στα χέρια μας, αντί να αφήνουμε τις εταιρείες να τα χρησιμοποιούν μόνο για δικό τους όφελος.