Έχουν περάσει λίγοι μήνες από τότε που ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης Νίκος Παππάς ανακοίνωσε την δημιουργία Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού και περίπου δύο εβδομάδες από την επίσημη παρουσίασή του.
Η πρώτη ανακοίνωση του υπουργού συνοδεύτηκε από ποικίλα σχόλια σχετικά με τη δυνατότητα μιας χώρας, όπως η Ελλάδα, να μπει στον χάρτη των Διαστημικών Οργανισμών. Για όσους δεν γνωρίζουν πολλά για το θέμα ήταν εν μέρει μια αναμενόμενη αντίδραση στη λογική του: “εδώ δεν έχουμε να πληρώσουμε συντάξεις και θέλουμε και διάστημα;”
Για όσους όμως γνώριζαν λίγα περισσότερα πράγματα για το θέμα της διαστημικής τεχνολογίας στην Ελλάδα, ήταν πράγματι λυπηρό να βλέπουν αυτές τις λοιδορίες πόσο δε μάλλον τη στιγμή που πίσω από το θέμα “Διαστημική τεχνολογία στην Ελλάδα” υπάρχουν οι περίπου 50 πιο καινοτόμες επιχειρήσεις της χώρας και τουλάχιστον 2.000 από τους καλύτερους επιστήμονες που διαθέτουμε.
Με δεδομένο ότι όλο αυτό είναι κάτι εντελώς καινούργιο για την ελληνική πραγματικότητα, το καλύτερο που θα είχαμε να κάνουμε θα ήταν να ακούσουμε τους ίδιους τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη διαστημική τεχνολογία στην Ελλάδα. Να μιλήσουν για την ελληνική Οδύσσεια του Διαστήματος, το πού βρισκόμαστε και αν τελικά θα είναι χρήσιμος ή όχι, ένας κρατικός φορέας για το διάστημα.
Video: Θανάσης Πότσης. Πρόεδρος Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας
Ο πρώτος πυρήνας εταιριών στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το 2005 με τη συμμετοχή της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) λέει στο CNN Greece ο κ. Θανάσης Πότσης, πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ) και πλέον, και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού.
“Τότε υπήρχαν δέκα εταιρίες σήμερα έχουν γίνει σαράντα, δίνοντας δουλειά σε περισσότερους από 2.000 Έλληνες επιστήμονες και μηχανικούς που δραστηριοποιούνται στο χώρο της διαστημικής τεχνολογίας.”
Tότε για πρώτη φορά δίνεται το πλαίσιο να μπορούν οι επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, να συμμετάσχουν στις αποστολές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος λέει ο κ. Χόρχε Σάντσες, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Space Cluster του Corallia.
“Αυτό γινόταν με ένα πολύ συστηματικό και δομημένο τρόπο διότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην ESA ακολουθείται από μία οικονομική συμμετοχή της χώρας στον μηχανισμό αυτό, σήμερα περίπου 10 εκατομμύρια το χρόνο, όπου σύμφωνα με τον κανονισμό του οργανισμού αυτά τα χρήματα πρέπει να επιστρέφουν στη χώρα που τα δίνει με συγκεκριμένα προγράμματα για την παραγωγή βιομηχανικού έργου.
Για τον κ. Πότση η ίδρυση του Ελληνικού Οργανισμού Διαστήματος είναι ένα δείγμα ωριμότητας της χώρας μας τονίζοντας ότι η αγορά του διαστήματος, καθαρά εμπορικά, είναι σήμερα μια αγορά 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων με ένα ρυθμό ανάπτυξης που ξεπερνά το 8% ετησίως. Επιπρόσθετα, για τις ελληνικές επιχειρήσεις πρόσθεσε ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνουν διαρκώς τον τζίρο τους, που αυτό είναι δείγμα υγιούς επιχειρηματικότητας και μάλιστα εν μέσω κρίσης.
Video: Χόρχε Σάντσες. Πρόεδρος του ΔΣ του Space Cluster του Corallia
“Αυτό που θα πρέπει να καταλάβει ο κόσμος είναι ότι το διάστημα δεν είναι αυτό που πιθανόν να έχει σαν εικόνα στο μυαλό του δηλαδή ένας πύραυλος που πάει στον Άρη, αστροναύτες κτλ. Από τη στιγμή που ξυπνά κάποιος σήμερα στην Ελλάδα καθ όλη τη διάρκεια της μέρας μπορεί να χρησιμοποιήσει έως 15 εφαρμογές που βασίζονται σε διαστημική τεχνολογία που μπορεί να είναι για τον καιρό, για το GPS που έχει στο αυτοκίνητό του, για να βρει κάτι στο χάρτη, για την πρόβλεψη της κίνησης στους δρόμους, για τον τρόπο που θα χειριστεί τη μεταφορά προϊόντων, στη γεωργία κτλ”
Η αγορά του διαστήματος προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες τονίζει ο κ. Πότσης καθώς για κάθε ευρώ που επενδύεται, επιστρέφουν πίσω στην οικονομία επτά. Ο Ελληνικός Οργανισμός Διαστήματος θα βοηθήσει στο να συντονιστούν οι δράσεις των ελληνικών επιχειρήσεων για την παραγωγή προϊόντων ανταγωνιστικών στην διεθνή αγορά.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις όπως λέει ο κ. Πότσης έχουν κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της μικροηλεκτρονικής και ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρει ότι στην τελευταία αποστολή της NASA στον Άρη. Η επεξεργασία του σήματος και η συμπίεση των δεδομένων που έρχονται στη Γη γίνεται με ελληνικό hardware. Τονίζει ακόμη ότι υπάρχουν εταιρίες που κατασκευάζουν σύνθετα υλικά τα οποία ανεβαίνουν στο διάστημα, εταιρίες παραγωγής λογισμικού και πολλές εταιρίες παρατήρησης γης.
Διπλάσιοι ρυθμοί ανάπτυξης
Αναφορικά με το που βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας ο κ. Σάντσες τονίζει ότι στο Corallia κατάφεραν να έχουν στο χώρο της διαστημικής το οποίο hi-tech project της χώρας. “Επίσης αναπτύσσονται τεχνολογίες όλων των επιπέδων, ελληνικές επιχειρήσεις ανεβάζουν στο διάστημα από μικρά τμήματα δορυφόρων, σκαφών, λογισμικό, έχουμε τον Hellas Sat που λειτουργεί δορυφόρο, καθώς επίσης και ένα πολύ μεγάλο σύνολο εταιριών οι οποίες λαμβάνουν τα δεδομένα των δορυφόρων όλων των μορφών από εικόνες μέχρι άλλα δεδομένα τα επεξεργάζονται και δείχνουν υπηρεσίες, είτε στο δημόσιο είτε σε ιδιώτες.
Ο κ. Σάντσες τονίζει ακόμη ότι ο κλάδος της διαστημικής τεχνολογίας στην Ελλάδα από το 2011 κινείται με διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης, τόσο στο κομμάτι του κύκλου εργασιών όσο και στο κομμάτι των εξαγωγών όπου εκεί, “η ανάπτυξη, έχουμε πετύχει να είναι διπλάσια του κύκλου εργασιών και έχουμε και επίσης μία αύξηση των θέσεων εργασίας που κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 8% με 9%. Παράλληλα με τους μακροοικονομικούς δείκτες, έχουμε και ανάπτυξη σε ποιοτικούς δείκτες, δηλαδή έχουμε καταφέρει εταιρίες να έχουν πιστοποιήσεις για τα προϊόντα τους, να έχουν υποβάλει πάρα πολλές πατέντες, αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, έχουμε καταφέρει οι περισσότερες από τις εταιρίες τουλάχιστον να έχουν βρεθεί μία φορά στο εξωτερικό στη Γαλλία στη Γερμανία στις μεγαλύτερες εκθέσεις άρα έχουμε και μία αλλαγή διαρθρωτική στο ποιοτικό κομμάτι της βιομηχανίας όπως επίσης και στο κομμάτι των πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων.”
Video: Κώστας Καρτάλης. Φυσικός, καθηγητής στο Πανεπιστημίου Αθηνών
Το 2018 είναι ελπιδοφόρο λέει ο Πότσης καθώς έχουν αρχίσει να γίνονται οι πρώτες επενδύσεις από το εξωτερικό ενώ στόχος είναι να γίνει άνοιγμα στην αγορά των ΗΠΑ.
Στην παρουσίαση του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού ο κ. Παππάς είπε ότι μέσα στο 2018 θα έχουμε την εκτόξευση του Hellas Sat 4 με τη χώρα να αυξάνει το εκτόπισμά της και να αξιοποιεί τα δικαιώματά της στον διαστημικό τομέα, ενώ ανέφερε ως σημαντικά βήματα την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και με την γερμανική εταιρεία OEGB η οποία θα επενδύσει παράλληλα με το ελληνικό κράτος στην κατασκευή μικροδορυφόρων.
Στην Ακαδημαϊκή κοινότητα τώρα, τα πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πατρών και το Δημοκρίτειο κάνουν συστηματική έρευνα στη διαστημική τεχνολογία με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Πέρυσι με αποστολή της NASA εστάλησαν στον Διεθνή Διαστημικό σταθμό δύο μικροδορυφόροι οι οποία κατασκευάστηκαν από τις πολυτεχνικές σχολές του Πανεπιστημίου Πατρών και του Δημοκρίτειου.
“Τα ελληνικά Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα έχουν εδώ και χρόνια εμπλακεί σε θέματα που έχουν να κάνουν με την έρευνα για το διάστημα και τις εφαρμογές της δορυφορικής τεχνολογίας, της παρακολούθησης του περιβάλλοντος, του θαλάσσιου περιβάλλοντος των χρήσεων γης, εφαρμογές που γίνονται όλο και πιο βατές και προσεγγίσιμες δεδομένου ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι δορυφόροι και από την Ευρωπαϊκή Ένωση που παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν.” λέει στο CNN Greece o κ Κώστας Καρτάλης, φυσικός, καθηγητής στο Πανεπιστημίου Αθηνών.
“Για τα μεγέθη της χώρας υπάρχει σημαντική κινητικότητα και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Για να μιλήσω για το Πανεπιστήμιο Αθηνών για παράδειγμα, αρκετοί τομείς του Πανεπιστημίου Αθηνών και το τμήμα φυσικής και πληροφορικής τρέχουν, εφαρμόζουν και υλοποιούν συγκεκριμένα προγράμματα με χρηματοδότηση από το εξωτερικό κυρίως, που έχουν να κάνουν με το διάστημα και τις εφαρμογές του.”
Όπως λέει ο κ. Καρτάλης, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών παρακολουθείται με τη χρήση δορυφόρων η κατάστασή του αστικού περιβάλλοντος, το πώς λειτουργούν οι πόλεις, η θερμοκρασία που αναπτύσσεται, σε ποιες ζώνες υπάρχουν επιβαρυμένες θερμικά περιοχές, πώς αλλάζει η πόλη, πως επεκτείνεται, πως αναπτύσσεται η αέρια ρύπανση κτλ. “Αξίζει λοιπόν να υπάρχει ένας φορέας ο οποίος θα συντονίζει όλους τους υπόλοιπους φορείς και θα καθορίζει και την πολιτική για το διάστημα όπως την περιγράψαμε παραπάνω με τις διάφορες εφαρμογές στις οποίες θα μπορούσαμε να προσθέσουμε τη γεωργία ακριβείας, τις εφαρμογές που έχουν να κάνουν με τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας κτλ.”
Video: Βασίλης Μαγκλάρας. Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων
Ο γενικός γραμματέας, Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Βασίλης Μαγκλάρας ως ο άνθρωπος που επωμίστηκε σε μεγάλο βαθμό τις διαδικασίες για την δημιουργία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού, δίνει μια εικόνα για το τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια.
“Όλες οι δράσεις που γίνονταν ήταν αποσπασματικές και δεν έβγαζαν κάποιο αποτέλεσμα για την οικονομία, για την επιχειρηματικότητα και για τον δημόσιο τομέα που έχει ανάγκη από πάρα πολλές εφαρμογές στην πολιτική προστασία, στη γεωργία σε όλο τον δημόσιο τομέα όπου υπάρχει δημόσια παρέμβαση.”
Βέβαια θα πρέπει να υπενθυμίσουμε όπως είπε και ο κ. Πότσης ότι στην προηγούμενη δεκαετία ο αριθμός των εταιριών υπερδιπλασιάστηκε.
Αυτό που έχει σημασία και που περιγράφει ο κ. Μαγκλάρας είναι το πώς χειρίστηκε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια την συμμετοχή της στην ESA. Βάσει συμφωνίας η κάθε χώρα που συμμετέχει στην ESA θα πρέπει κάθε χρόνο να πληρώνει μια συνδρομή για τα υποχρεωτικά προγράμματά της Υπηρεσίας γύρω στα 10 εκατομμύρια. Επιπλέον η ESA έχει και τα προαιρετικά προγράμματα για τα οποία κάθε χώρα πληρώνει επίσης μια ανάλογη ετήσια συνδρομή, τα οποία προγράμματα είναι αυτά που στην ουσία δημιουργούνται για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις των διαφορετικών χωρών να μπουν στο χώρο του Διαστήματος και να αναπτυχθούν. Τα χρήματα αυτά που πληρώνει η κάθε χώρα, επιστρέφουν στην χώρα αυτή τη φορά από την ESA με τη μορφή χρηματοδότησης βιομηχανικού έργου.
Με λίγα λόγια οι επιχειρήσεις της κάθε χώρας συμμετέχουν στα προαιρετικά και στα υποχρεωτικά προγράμματα και πληρώνονται για το έργο που παράγουν.
Video: Στέλιος Μπολάνος. Συνιδρυτής και διευθυντής της Planetek Hellas
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια συνέβη το εξής παράδοξο. Με την κρίση, η χώρα μας έκοψε την συνδρομή της για τα προαιρετικά προγράμματα με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις του κλάδου στην Ελλάδα να μην μπορούν να συμμετάσχουν. Θα πει κανείς ότι η Ελλάδα συνέχισε ωστόσο να πληρώνει για τα υποχρεωτικά προγράμματα. Γιατί οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν επωφελήθηκαν από αυτά;
Η απάντηση είναι ότι τα υποχρεωτικά προγράμματα αφορούν μεγάλα έργα, πιο δύσκολα, για πιο αναπτυγμένες χώρες στον τομέα του διαστήματος. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να έχει συμμετοχή σε αυτά τα προγράμματα με αποτέλεσμα να πάνε χαμένα την προηγούμενη τριετία τα χρήματα που πληρώναμε.
“Άρα εμείς πληρώναμε μια συνδρομή για κάτι στο οποίο δεν μπορούσαν να συμμετέχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις και εκεί που μπορούσαν να συμμετέχουν και να επιστρέψουν τα χρήματα της συνδρομής μας δεν πληρώναμε. Μπορούμε να πούμε ότι αυτός ήτανε ένας χαμένος χρόνος και άρα χαμένοι πόροι” θα πει ο κ. Μαγκλάρας.
“Τα προαιρετικά προγράμματα της ESA χτίζονται μαζί με τις χώρες μέλη, προς όφελος κυρίως της βιομηχανίας της χώρας και γι αυτό ήταν πολύ μεγάλη η ζημιά που υπέστη η βιομηχανία από τη μη συμμετοχή της Ελλάδας στα προαιρετικά προγράμματα για τρία χρόνια, τονίζει ο κ. Στέλιος Μπολάνος, συνιδρυτής και διευθυντής της Planetek Hellas εταιρίας που ασχολείται με τον τομέα της γεωπαρατήρησης και τις εφαρμογές της, συλλέγοντας δορυφορικά δεδομένα (downstream) αλλά και της κατασκευής υλικού και λογισμικού.
“Την τελευταία όμως προγραμματική περίοδο είχαμε την τύχη η Ελλάδα να επιστρέψει στα προαιρετικά προγράμματα της ESA με ένα προϋπολογισμό της τάξης των 8,2 εκατομμυρίων” καταλήγει.
Video: Βασίλης Σταθόπουλος, Γεωργία Καλούση, Terra Spatium
“Αυτό που περιμένουμε από τον Ελληνικό Οργανισμό Διαστήματος είναι να υπάρξει επιτέλους μία Εθνική στρατηγική πάνω στον τομέα του Διαστήματος ώστε να γνωρίζει η κάθε εταιρία που συμμετέχει ποιά είναι η στρατηγική της χώρας” λέει στο CNN Greece o κ. Βασίλης Σταθόπουλος, στέλεχος της εταιρίας Terra Spatium που δραστηριοποιείται στον τομέα της γεωπαρατήρησης.
“Αυτό που λείπει είναι οι κατευθυντήριες γραμμές και ελπίζουμε ότι ο Ελληνικός Οργανισμός Διαστήματος να θέσει αυτή τη στρατηγική που χρειάζεται η χώρα. Επίσης η Ελλάδα συμμετέχει σε διάφορα προγράμματα όλα αυτά τα χρόνια στην ESA τα οποία δεν τα γνωρίζουν όλες οι εταιρίες.
Θέλουμε μία ενημέρωση και ένα συντονισμό σε τί ακριβώς προγράμματα συμμετέχει η Ελλάδα και σε ποια από αυτά έχει πιθανότητες κάποια εταιρία να έχει κάποιο όφελος”
Η Ελλάδα έχει πέρα από έναν δυναμικό κλάδο που αναπτύσσεται όπως είπαμε με διπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης, και σημαντικά δικαιώματα στο διάστημα καθώς έχει δική της θέση στη 39 μοίρες, όπου βρίσκεται ο δορυφόρος της Hellas Sat.
Όπως είπε στο CNN Greece o κ. Θωμάς Καλαμάρης, τεχνικός διευθυντής της Hellas Sat εξετάζεται η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στην κατασκευή μελλοντικών δορυφόρων της Hellas Sat, και μάλιστα “με αφορμή την δημιουργία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού, πύκνωσαν οι συζητήσεις για συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στην κατασκευή μελλοντικών δορυφόρων.
Video: Θωμάς Καλαμάρης. Τεχνικός διευθυντής της Hellas Sat
Όπως λέει ο κ. Καλαμάρης η Ελλάδα έχει το προνόμιο να έχει τροχιακή θέση στο διάστημα, συγκεκριμένα στις 39 μοίρες, κάτι που δεν συμβαίνει με όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Το γεγονός αυτό σημαίνει βασικά ένα πολύ μεγάλο όφελος για το δημόσιο καθώς χρησιμοποιεί τους αναμεταδότες των δορυφόρων της Hellas Sat για να καλύψει δικές του ανάγκες για τις οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να πληρώνει σε άλλους δορυφόρους.
Η τελευταία συμφωνία του Hellas Sat με το ελληνικό δημόσιο μάλιστα ήταν ιδιαίτερα επικερδής καθώς περιλαμβάνεται τόσο ο τριπλασιασμός των αναμεταδοτών στον δορυφόρο όσο και η προμήθεια του επίγειου εξοπλισμού για την χρήση των συχνοτήτων αυτών.